علی‌عسگری:

اقتصاد را با تعارف نمی‌شود از نفت جدا کرد
برای نظام مالیاتی هیچ‌چیز محرمانه نیست
زیرساخت های بانکها و بیمه و گمرکها متصل نیستند

رئیس سابق سازمان امور مالیاتی با بیان "فکر می‌کنیم با تعارف کردن می‌شود اقتصاد را از نفت جدا کرد"، گفت: زمانی اقتصاد را می‌توان از نفت جدا کرد که شفافیت در اقتصاد بدون هیچ قید و شرطی اجرا شود؛ دنیا سه دهه پیش این مسئله را حل کرده است.به گزارش تسنیم،علی‌عسگری رئیس سابق سازمان امور مالیاتی گفت: چون نفت در دسترس‌تر، سهل‌تر، بی‌دغدغه‌تر و بی‌مشغله‌تر از مالیات بوده، دولتها علاقه‌مند بودند که خودشان را وارد درگیری‌های بعضی از مسائل به‌خصوص و حتی مسائل اجتماعی نکنند.وی افزود:گرفتن مالیات در همه کشورها با تعارضات اجتماعی همراه بوده و هست؛ این نیست که مثلاً در کشور ما وقتی بخواهیم مالیات بگیریم، همه موافق پرداخت آن باشند. در هر نظام اقتصادی مالیات گرفتن سخت است؛ حتی آمریکا، اروپا و جاهای دیگر، به‌راحتی مالیات نمی‌دهند؛ همه سعی می‌کنند از مالیات فرار کنند. این که عده‌ای احساس کنند می‌توانند مالیات ندهند و بار مالیات را بر گرده دیگران بیندازند، نه فرهنگ درستی است و نه بر اساس شاخص عدالت، رفتار درستی است، اما متأسفانه همه‌جا وجود دارد.

ما به‌اصطلاح می‌گوییم سواری مجانی کردن؛ فرد می‌گوید "من اگر می‌توانم بار هزینه‌ام را گردن شما بیندازم، چرا خودم هزینه بدهم؟" یک ساختمان را فرض بگیرید؛ 10 واحد آپارتمانی است که آب آن مشترک است؛ معمولاً هیچ‌یک از این 10 واحد در مصرف آب صرفه‌جویی نمی‌کند، می‌گوید "چرا صرفه‌جویی کنم وقتی همسایه من می‌تواند صرفه‌جویی نکند؟ پس من هم بیشتر مصرف می‌کنم"؛ همه راغب می‌شوند که بیشتر مصرف کنند و بارشان را بر دوش هم بیندازند؛ کسی راغب نیست کمتر مصرف کند؛ چون هزینه آن را همه می‌دهند.عسکری ادامه داد:مالیات هم به همین صورت است؛ وقتی یک عده‌ای مالیات می‌دهند و یک عده‌ای می‌توانند مالیات ندهند، سعی می‌کنند بارشان را به گرده دیگران بیندازند، ولی در جوامع پیشرو با قانون‌مندی‌ها و نظام‌مندی‌هایی که در پیش گرفتند، این مسئله را مدیریت کردند و در مسیر واقعی خودش انداخته‌اند؛ هرکسی که باید مالیات بدهد، نباید بتواند به‌سادگی از آن فرار کند؛ اگر فرار کند به‌سختی با او برخورد می‌شود؛ از نظر اجتماعی حیثیت آنها را زیر سؤال می‌برند.رئیس سابق سازمان امور مالیاتی بیان کرد:مسئله این است که باید به مالیات به‌طور جدی توجه کرد. من فکر می‌کنم ما در چند دهه اخیر ــ از اوایل دهه پنجاه به بعد ــ یک مقدار در مورد مسائل مالیاتی کوتاهی بیشتری کردیم، این همان زمانی است که نفت افزایش قیمت داشت؛ یعنی اوایل دهه پنجاه. شاید اگر در منابع درآمدی دولت نگاه کنیم قبل از آن تاریخ، اهمیت مالیات بیشتر بود. اگرچه در آن زمان ابزارهای دریافت مالیات خیلی کم بود، یعنی اگر ابزارهای امروز را در دست داشتند قطعاً خیلی بیشتر مالیات می‌گرفتند، ولی امروز با این حجم از ابزار که دست بشریت، دولت و مجریان است، استفاده نکردن از این ابزارها جهت تسهیل در مالیات، واقعاً ظلم و بی‌عدالتی نسبت به جامعه است، چون با این ابزارها خیلی راحتتر می‌توانیم مالیات بگیریم وتلاش من در دوره‌ای که مسئول سازمان مالیاتی بودم، این بود که زیرساختهای لازم را برای نظام مالیاتی فراهم کنم، که در چارچوب این زیرساختها بتوان یک نظام‌مندی خوب برای نظام مالیاتی ایجاد کرد. تا زمانی‌که این زیرساختها ایجاد نشوند، نمی‌شود کار جدی کرد؛ همان رویه قبلی می‌شود.به گفته وی امروز یکی از الزامات شفافیت اقتصادی، صندوق فروش است؛ البته اصناف مقاومت می‌کنند؛ در زمان بنده دائم مدعی می‌شدند که "ما نمی‌گذاریم و هزینه دارد و سواد نداریم"، و از این قبیل؛ ‌من قانع نمی‌شدم.

وی در خصوص زیرساختهای قانونی و صندوق فروش مطرح کرد: یک نظام مالیاتی خوب کنار زیرساخت قانونی، یک زیرساخت نرم‌افزاری مناسب می‌خواهد، نرم‌افزاری که نظام مالیاتی بتواند با اتکا بر آن نرم‌افزار، خوب شناسایی کند و خوب از هم تفکیک کند. این نرم‌افزار باید یک نرم‌افزار «یک‌پارچه» باشد؛ یک نرم‌افزاری که بتواند تمام مسائل مالیاتی را خوب رصد کند؛ بین تمام منابع و تمام مؤدیان، بتواند تمام اطلاعات را خوب رصد کند. این زیرساخت نرم‌افزاری مناسب می‌خواهد. اگرچه سیستم مالیاتی فعلی الکترونیکی بود؛ و اگرچه ما این نرم‌افزار را داشتیم، ولی نرم‌افزار یک‌پارچه نبود؛ برای هر منبع مالیاتی یک نرم‌افزار داشتیم به‌صورت سینگل؛ یعنی مستقل از هم؛ هیچ‌جا به‌هم متصل نبودند؛ تقاطع اطلاعات ایجاد نمی‌کردند که اگر یک مؤدی در مالیات مستقیم یک جوری شناسایی می‌شود در ارزش افزوده هم همان باشد. اگر نقل و انتقال ملک انجام می‌دهد، در مالیات اجاره، یا مالیاتهای دیگر هم امکان رصد باشد. اگر به‌ازای کار اقتصادی مالیات می‌دهد، با مؤلفه‌های دیگرش به هم بخورد؛ اینها مستقل از هم بودند.کنار این زیرساخت، یک زیرساخت دیگر، زیرساخت «فناوری» است؛ نظام مالیاتی خوب کنار قانون و کنار نرم‌افزار مالیات باید زیرساخت فناوری داشته باشد؛ زیرساخت فناوری که امروز بتواند با این حجم داده‌ها در اقتصاد پشتیبانی لازم را از نظام مالیاتی انجام دهد؛ زیرساخت شبکه فناوری که بتواند تمام نقاط کشور را به‌هم متصل کند و در یک چارچوب یک‌پارچه بتواند اطلاعاتی را که شما می‌خواهید با هم رد و بدل کنید، برای شما انتقال بدهد. این زیرساخت هم باید یک‌پارچه باشد.وقتی که ما در سازمان مالیاتی بودیم، این زیرساخت را ایجاد کردیم؛ هم زیرساخت شبکه ارتباطی؛ هم زیرساخت مرکز دیتا و هم زیرساخت نرم‌افزاری. این زیرساختها باید ایجاد شود تا حجم اطلاعاتی را که امروز در اقتصاد هست بتوان پردازش کرد.

عسکری گفت:هنوز اینها به بانکها و گمرکها وصل نیستند؛ ما این زیرساخت را ایجاد کردیم که نظام مالیاتی اول خودش به هم وصل شود؛ و در مرحله بعد هر لینکیج دیگری بتوانیم به این سیستم وصل کنیم؛ این سیستم باید این قابلیت را در خودش داشته باشد و خوشبختانه الآن این قابلیت ایجاد شده است. البته یادآور شوم که در قالب این زیرساخت قرار نیست نظام مالیاتی خودش مستقیماً به شبکه بانکی، گمرکی و غیره وصل شود، بلکه این اتصال یک‌طرفه است.
وی افزود:برای نظام مالیاتی هیچ چیز محرمانه نیست؛ چون مالیات یک موضوع حاکمیتی است؛ موضوع شخصی نیست. من اگر در سازمان مالیات می‌گرفتم، برای نظام مالیات می‌گرفتم؛ برای دولت مالیات می‌گرفتم. بنابراین چون مالیات یک مسئله حاکمیتی است، اطلاعات هم برای نظام مالیاتی یک مسئله حاکمیتی است. اگر دست حاکمیت در دریافت اطلاعات باز نباشد، نظام مالیاتی نمی‌تواند فعالیتش را درست انجام دهد. اگر دستش به اطلاعات باز نباشد، رسالت واقعی‌اش را نمی‌تواند انجام دهد.به همین دلیل است که دهه‌ها و سالها و در طول برنامه‌های مختلف توسعه ــ چه قبل و چه بعد از انقلاب ــ خواستیم اقتصاد را از نفت جدا کنیم ولی نمی‌شود، چون فکر می‌کنیم با تعارف کردن می‌شود اقتصاد را از نفت جدا کرد. زمانی اقتصاد را می‌توان از نفت جدا کرد که شفافیت تبادل اطلاعات در اقتصاد برای نظام مالیاتی بدون هیچ قید و شرطی اجرا شود، این عین عدالت است؛ اگر می‌خواهیم بحث عدالت اجتماعی کنیم؛ بحث عدالت اقتصادی کنیم؛ یا هر تفسیری از عدالت داریم تا این کار انجام نشود، عدالت برقرار نمی‌شود.
رئیس سابق سازمان امور مالیاتی ادامه داد:فرهنگسازی نشده است. دنیای توسعه یافته امروز مسئله شفافیت اطلاعات را سه دهه قبل برای نظام مالیاتی‌اش حل کرده است؛ ما عقب مانده‌ایم؛ چون نرفته‌ایم برای مالیات، نظام‌مندی‌ها و نیازها را خوب بشناسیم؛ نرفتیم این مسائل را حل کنیم؛ حالا که این مسئله جدی شده، دیگر نباید تعارف کرد. الآن می‌گوییم اقتصاد باید بدون نفت باشد؛ مقاومتی باشد. اقتصاد مقاومتی بدون این مسئله، بدون رفتن به‌سمت شفافیت نمی‌شود؛ تعارف نکنیم.