هر موقع سراغ پرورش طیور می‌رویم، سریع پرورش مرغ و مرغداری‌ها به ذهنمان می‌رسد. این در حالی است که حیوانات دیگری هستند که ازلحاظ خاصیت به‌مراتب از گوشت مرغ بهتر هستند و شاید فقط در شوخی‌های دوستانه از آن نام ببریم و نشانه‌ای برای پولدار بودن به‌حساب بیاوریم. «بوقلمون» حیوانی است پرسروصدا که برخلاف ظاهر پر شروشورش، بسیار احساساتی است.
پرورش بوقلمون اگرچه رمز و رازهای خاص خود را دارد اما از سود تضمین شده ای نیز برخوردار است. اگر سرمایه اندکی دارید و دلتان می‌خواهد کسب و کاری راه بیندازید که سودش تضمین شده باشد و حاضرید برای رسیدن به این مهم شب و روز بدون خستگی کار کنید و صبرتان هم زیاد است، پرورش بوقلمون میتواند یک پیشنهاد وسوسه‌برانگیز است.
برای ایجاد مزرعه ی پرورش بوقلمون از کجا شروع کنیم؟
مراحلی را که یک متقاضی ایجاد مزرعه ی پرورش بوقلمون باید طی نماید به شرح زیر می باشد.
در قدم اول متقاضی باید تصمیم بگیرد و به سوالات زیر پاسخ دهد:
۱- چه واحدی و با چه ظرفیتی ایجاد نماید؟
آیا شما قصد راه اندازی مزرعه پرورش بوقلمون سنتی با استفاده از بوقلمون محلی و نژادهای رایج در ایران را دارید. یا قصد دارید از بوقلمون اصلاح نژاد شده خارجی استفاده کنید.
۲- آیا تخصص و تبحر لازم، در رابطه با پرورش بوقلمون را دارد؟
وقتی صحبت از میزان تخصص در پرورش بوقلمون می شود باید به جواب سوال قبل توجه کنید. شاید یک تجربه کوتاه در نگهداری از پرندگان برای احداث مزرعه پرورش بوقلمون سنتی در مقیاس کوچک کفایت کند ولی برای تولید بوقلمون صنعتی حتی در واحد های کوچک شما نیاز به اطلاعات پایه جهت نگهداری طیور دارید.
مثلا انواع نژادهای بوقلمون را بشناسید یا با بیماری های طیور آشنا باشید و برنامه واکسیناسیون بوقلمون را بدانید یا با دستگاه جوجه کشی کار کرده باشید. حتی با اصول مدیریت واحدهای پرورش طیور باید آشنایی داشته باشید. خواندن چند کتاب میتواند کمک زیادی به شما کند.
۳- آیا قوانین و ضوابط کشوری و محلی، به او اجازه کار را می دهند؟
این روزها به دلیل کنترل بیماری های مشترک بین انسان و طیور مانند آنفولانزای فوق حاد پرندگان و سایر بیماری ها نظارت های سخت تری در ارائه مجوز پرورش بوقلمون و سایر طیور از طرف سازمان دامپزشکی اعمال می شود. البته جای نگرانی نیست این نظارت ها و گرفتن مجوز های قانونی میتواند از بروز خسارات مالی و جانی در آینده جلوگیری کند. گاهی اوقات نزدیک بودن به محل پرورش طیور دیگر و یا آلودگی طیاد در یک منطقه باعث میشود تا شما نتوانید مجوز دریافت کنید. البته امکان دارد به تغییر ظرفیت و یا نوع پرورش سنتی یا صنعتی موفق به اخذ جواز شوید.
برای واحد های کوچک پرورش بوقلمون محلی نیاز به جواز نیست ولی بهتر است اداره دامپزشکی و یا اداره جهاد منطقه شما از تعداد پرنده ای که نگهداری میکنید مطلع باشند.
۴- آیا منابع مالی و امکانات لازم را در اختیار دارد؟
برخی افراد برای پرورش بوقلمون مسیری را در نظر میگیرند که نیاز به صرف زمان و هزینه های زیاد برای به نتیجه رسیدن است. البته عمدتا سود بیشتری هم میبرند ولی نیاز به سرمایه اولیه و سرمایه درگردش بالاتری دارند.
مثلا برای داشتن واحد جوجه کشی بوقلمون در کنار مزرعه پرورش بوقلمون نیاز به دستگاه جوجه کشی بوقلمون دارید البته این دستگاه تفاوتی با دستگاه های جوجه کشی مرغ ندارد و فقط به شانه های پلاستیکی مخصوص تخم بوقلمون مجهز می شود. و یا برخی برای کسب سود بیشتر محصولات تولیدی را با ارزش افزوده بالاتری به بازار عرضه میکنند مثلا با قطعه کردن و بسته بندی گوشت بوقلمون که خود مستلزم ایجاد خط بسته بهداشتی می باشد.
۵- نقطه ی شروع و هدف نهایی کدام است؟
آیا قرار است فقط جوجه بوقلمون بخریم و تبدیل به بوقلمون گوشتی کنیم یا قرار است بوقلمون مولد جهت گرفتن تخم نطفه دار بوقلمون تولید کنیم. و یا قصد تولید جوجه یک روزه بوقلمون را داریم. هر کدام از این مراحل یا همه اینها برای کار پرورش بوقلمون شدنی است ولی باید به پاسخ سوالات قبل هم دقت کنید. مهم ترین قسمت این کار نوشتن یک طرح توجیهی پرورش بوقلمون می باشد. برای تهیه طرح توجیهی بهتر است از شرکت های مشاور مهندسی دام و طیور کمک بگیرید.
۶-آیا می تواند محصول تولیدی خود را به فروش برساند؟ (بسیار مهم)
قبل از شروع کار تحقیق کنید برای محصول تولیدی بازاری وجود دارد و یا باید بازار سازی کنید البته نا امید نشوید اگر کمی وقت بگذارید و اصول بازاریابی و بازار سازی و تبلیغات را یاد بگیرید و یا از یک مجموعه کمک رسان بازار مشاوره بگیرید قطعا برای فروش محصولات بوقلمون مشکلی نخواهید داشت.
برای آگاهی از تمامی موارد فوق، ضرورت دارد با کارشناسان و افراد خبره مشورت نماید. در ادامه می بایستی (محل ایجاد مزرعه ی پرورش بوقلمون) مشخص شود. اگر متقتضی قصد دارد نسبت به خرید زمین اقدام نماید، بهتر است قبل از این کار، با کارشناسان « اداره ی صدور پروانه معاونت بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی» در مرکز استان مشورت نماید و کروکی و محل مورد نظر را به رویت و اصلاح آنها برساند. راهنمایی و مشورت لازم را از ایشان بگیرد.
اصولاً مرجع قانونی صدور موافقت اصولی، پروانه ی تاسیس و پروانه ی بهره برداری برای ایجاد یک واحد پرورش دام یا پرندگان اهلی، سازمان جهاد کشاورزی استان است. در آن سازمان، معاونت امور دام، مجری پیگیری و امورات مختلف بوده و متقاضی باید کار خود را با تنظیم و تحویل در خواست کتبی اغاز نماید.
در اولین مرحله برگه ای تحت عنوان موافق اصولی صادر می شود که با نوع مشابه که در ادارات کل صنایع صادر می شود فرق داشته و در مواقع به معنی موافقت اولیه است. این موافقت اصولی، قانوناً هیچگونه ارزشی برای شروع کار پرورش بوقلمون ندارد، بلکه به همراه موافقت اصولی، نامه هایی تحت عنوان استعلام، برای مراجع مختلف از جمله اداره کل دامپزشکی استان، اداره کل محیط زیست و … صادر می شود.
پس از دریافت پاسخ و موافقت این مراجع و تحویل طرح توجیهی پرورش بوقلمون و نقشه ی اجرایی، کمسیون صدور پروانه ای سازمان جهاد کشاورزی استان، نسبت به « صدور پروانه ی تاسیس پرورش بوقلمون » اقدام می نماید. شرط بررسی و پرداخت تسهیلات بانکی پرورش بوقلمون و آغاز عملیات ساختمانی همین «پروانه ی تاسیس» است. متعاقباً و پس از پایان عملیات ساختمانی « پروانه ی بهره برداری» صادر خواهد شد. در این زمان صاحب پروانه می تواند نسبت به راه اندازی واحد پرورش و جوجه کشی بوقلمون اقدام و پس از تهیه ملزوماتی نظیر دستگاه جوجه کشی، قفس نگهداری بوقلمون و غیره عملاً پرورش بوقلمون را آغاز نماید.
در ادامه با دو تن از پرورش‌دهنده‌های موفق این کار آشنا شده تا تجربی‌تر در مورد کم و کیف کار برایمان بگویند.
آقای «علی حسینی» هشت سال است که وارد کار پرورش تجاری بوقلمون شده است. حالا بعد از کلی ایران‌گردی و کسب تجربه درباره این حرفه به تازگی برای اولین بار در ایران بوقلمون‌های بومی را تجاری‌سازی می‌کند و الان هم حاصل تجربیاتش را با ما هم در میان می‌گذارد.
بوقلمون‌های حساس!
برای پرورش بوقلمون در گام اول باید بدانید که این زبان‌بسته‌ها بسیار حیوانات حساسی هستند و باید مدام حواستان به گرما و سرما رطوبت و البته سروصدا باشد! بوقلمونها نسبت به بقیه ماکیان حساس‌ترند و مخصوصاً مراحل جوجگی و یک ماه اول زندگی در پرورش آنها خیلی مهم است و همه‌چیز باید کنترل‌شده باشد تا آنها آسیب نبینند. دیوارهای محل نگهداری بوقلمونها حتماً باید عایق صدا داشته باشد؛ چراکه این حیوانات نسبت به صدا نسبت به انسان‌ها شکننده‌تر هستند و اگر در معرض صدای بلند قرار بگیرند، زود عکس‌العمل نشان داده و سکته مغزی میکنند. گذشته از این، بوقلمونها سرمایی هستند؛ برای همین دمای سالن حداقل باید ۴۰ درجه باشد. رطوبت سالن هم حداقل باید ۶۸ درصد باشد. در هفته اول جوجه‌ها نباید خاموشی داشته باشند و باید سوله همیشه روشن باشد تا بتوانند هر زمان که خواستند تغذیه کنند. کم‌کم باید وقت خاموشی را به برنامه آنها اضافه کرد. در ماه اول دو ساعت و کم‌کم بیشتر شود تا اینکه بالاخره به هشت ساعت برسد. برخلاف طبع سرد و حساس بوقلمونها، در هوای سرد و نقاط سردسیر کشور بهتر امکان رشد آنها وجود دارد. در معرض هوای آزاد بودن برای آنها خیلی حیاتی است. همچنین بحث بهداشت در پرورش این حیوان خیلی مهم است. مثلاً هرکسی نباید به سالن پرورش بوقلمون وارد شود و حتماً قبل از ورود به سوله، باید خود را ضدعفونی کند. برعکس مرغ، بوقلمونها در ماه اول خیلی حساس هستند و از این زمان به بعد حساسیتشان کمتر میشود و نسبت به سرما و بیماری مقاوم‌تر می‌شوند.
چقدر سرمایه احتیاج دارید؟
برای پرورش تجاری بوقلمون، حداقل ۱۰۰ میلیون تومان احتیاج دارید که حدود ۲۰ میلیون آن خرج بوقلمون‌های مولد میشود. بقیه این پول صرف گرفتن محلی حداقل ۴۰۰ متری برای پرورش ماکیان میشود. علاقه و تجربه کافی در این کار پیش‌زمینه کار است. خوراک بوقلمون هم از یونجه شروع میشود تا دانه‌های سویا؛ البته اگر در کنار سالن پرورش بوقلمون، زمین زراعی هم دارید، می‌توانید از آنها برای خوردن حشرات و آفات زمین استفاده کنید و علاوه بر اینکه علف‌های اضافی و حشرات را می‌خورند، بوقلمون‌های خود را هم سیر میکنید. در ابتدای کار به نیروی کار چندانی احتیاج ندارید و خودتان به‌تنهایی می‌توانید آن را اداره کنید؛ اما با توسعه کار می‌توانید نیروی کار را اضافه کنید.
بوقلمون‌های سیاه و سفید
بوقلمونها به دو نوع تجاری و بومی تقسیم می‌شوند. بیشتر بوقلمون‌های تجاری، وارداتی هستند و اصالتاً به آمریکای جنوبی متعلق هستند و ایران هم از طریق کشورهای اروپایی مثل فرانسه، آلمان و ترکیه اروپا وارد می‌کند. نژاد تجاری بوقلمونها که وارداتی هستند، سفیدرنگ هستند. البته در ایران هم بوقلمون بومی یافت میشود که خاکستری یا مشکی‌رنگ هستند که به‌اصطلاح به آنها «بوقلمون برنز» گفته میشود. تخم‌گذاری این بوقلمونها هفت‌تا هشت ماه طول می‌کشد و حدود ۳۰ الی ۴۰ روز هم تخم‌کشی آنها در دستگاه زمان می‌برد.
بهترین فصل عرضه بوقلمون پاییز و زمستان است
میزان سود شما از پرورش بوقلمون ارتباط مستقیمی با مدیریت شما دارد. رعایت نکات بهداشتی، تنظیم گرما و سرما و رطوبت سوله بسیار در میزان سوددهی شما موثر است. بوقلمون را به چند روش می‌توان به بازار عرضه کرد. تخم بوقلمون، گوشت و جوجه بوقلمون در بازار مشتری‌های پروپاقرص دارند. علاوه براین، کود این حیوان هم قابل‌استفاده و حتی فروش است. بهترین فصل برای عرضه در بازار، فصل سرد است و تا نیمه اردیبهشت هم فروش خوب است. معمولاً در سال اول در این کار سودی عائد شما نمی‌شود و از سال دوم است که کار شما به سوددهی می‌رسد. گرچه اگر مدیریت شما در این کار خوب باشد و پیش از شروع کار به‌خوبی درباره آن تحقیق کرده باشید، ممکن است در همان سال اول هم درآمد داشته باشید.
چرا بوقلمون؟
در ایران ۲۰ سال است که به‌صورت تجاری بوقلمون پرورش داده میشود و قبل از آن به‌صورت سنتی و محلی فقط در تعدادی از روستاهای کشور یافت می‌شد. ارزش تغذیه‌ای بوقلمون بسیار بالاست و در بین گوشت ماکیان، گوشت «گرم» به‌حساب می‌آید. گوشت بوقلمون تقریباً پنج برابر میگو فسفر و آهن دارد و درنتیجه برای درمان بیماری‌های کم‌خونی و بیماری‌های قلبی مناسب است و به لحاظ سلامت و خاصیت پزشکان هم روی گوشت این حیوان تأکید دارند. پیشگیری از سرطان، بهبود کمخوابی و کاهش کلسترول خون از دیگر مزایای استفاده از گوشت این حیوان است.
خانم «روژین پژوهنده» یکی دیگر از پرورش‌دهندگان موفق و از بانوان فعال استان کرمانشاه است که در روستای کنگ به پرورش بوقلمون اشتغال دارد.
او کارشناس حقوق قضایی است و درباره ورود به عرصه پرورش بوقلمون می‌گوید: «در اواخر سال سوم دبیرستان بود که مادرم چند عدد بوقلمون خرید و در حیاط خانه نگهداری می‌کرد. بوقلمونها از غذاهای خانگی، ذرت و گندم تغذیه می‌کردند. بعد از مدتی چند جوجه بوقلمون به دنیا آمد و تعدادشان به مرور بیشتر شد. گوشت بوقلمونها لذیذ و خوش خوراک است و به همین دلیل روستائیان و اعضای فامیل آنها را از ما می‌خریدند. متوجه شدم که این عرصه جای کار کردن دارد و یک مزرعه پرورش بوقلمون راه‌اندازی کردم. پرورش بوقلمون را به صورت سنتی و بدون استفاده از دارو انجام می‌دهم. به همین دلیل بوقلمون‌های من طرفدارهای زیادی دارد. از روش سنتی برای جوجه‌کشی استفاده می‌کنم و سالانه ۱۵۰ تا ۲۰۰ بوقلمون تولید می‌کنم.»
او می‌افزاید: «از بوقلمونها راضی هستم. آرام و مهربانند و راه مزرعه تا چراگاه را زود یاد میگیرند. وقتی آنها را برای چرا به باغی می‌برم خودشان برمی‌گردند زیرا راه را زود یاد میگیرند. بوقلمون‌های من اهلی هستند. بوقلمون وحشی نیز داریم که از بوقلمون‌های اهلی باهوش‌تر اما سبک‌تر هستند. گوشت بوقلمون بعد از گوشت قرقاول لذیذترین گوشت است. درآمدزایی ما با فروش بوقلمون‌های آماده برای کشتار، جوجه بوقلمونها و تخم بوقلمون است. در اسفندماه هر سال بوقلمون‌های مولد تخم‌گذاری میکنند و در اواخر اسفند کرچ می‌شوند و در فروردین ماه به دنیا می‌آیند. معمولا ۴ ماه طول می‌کشد تا به وزن ایده‌آل ۱۵ تا ۲۵ کیلوگرم برسند. سپس در آخر ماه هشتم به کشتارگاه فرستاده می‌شوند.»
این فعال اقتصاد مقاومتی خاطرنشان می‌کند: «بوقلمون ماده ۸۰ هزارتومان و بوقلمون نر به قیمت ۱۵۰ هزارتومان به فروش می‌رسد. قیمت بالاتر نر نسبت به ماده به علت وزن بالاتر و لذیذتر بودن گوشت آن است. هر بوقلمون ماده یک روز درمیان تخم می‌گذارد. در ماه نزدیک به ۱۲۰۰ تخم بوقلمون در مزرعه کوچک من تولید میشود. هر جوجه بوقلمون یک روزه ۱۰ هزارتومان و جوجه بوقلمون یک ماهه را ۳۰ هزارتومان می‌فروشیم. هر تخم بوقلمون را هم در بازار به قیمت ۵ هزار تومان می‌فروشیم.»
خانم پژوهنده درباره خواص گوشت بوقلمون می‌گوید: «در پرورش بوقلمون گوشتی، از هورمون استفاده نمی‌شود. چرا که آناتومی و ساختار بدنی این پرنده به صورتی است که استفاده از هورمون باعث فلج شدن آن میشود. بوقلمون به میزان ۶۵ درصد گوشت سفید و ۳۵ درصد گوشت قرمز داراست. پروتئین و فسفر موجود در گوشت بوقلمون حتی از ماهی و میگو بیشتر است. سرانه مصرف گوشت بوقلمون در ایران فقط ۳۵۰ گرم است در حالی که سرانه مصرف گوشت بوقلمون در امریکا ۷ کیلوگرم است و باید با ترویج و فرهنگ‌سازی سرانه مصرف این گوشت را در کشور بالا ببریم».
او برای علاقه‌مندان به پرورش بوقلمون در مزرعه‌های کوچک توصیه‌هایی دارد: «در درجه اول باید در این زمینه تحقیق کنید و معلومات خود را افزایش دهید. برای این کار می‌توانید به مزرعه‌های فعال در استان خود مراجعه کنید و از نزدیک با نحوه کار آشنا شوند. در هنگام انجام مراحل تأسیس نیز می‌توانید از تسهیلات بانکی استفاده کنید. شناخت بازار و بازاریابی را در برنامه خود قرار دهید. در نهایت به خود ایمان داشته باشید و از شکست نترسید. جوان‌ها نباید به دنبال کار‌های دولتی باشند و باید تلاش کنند تا با برنامه‌ریزی مناسب و بر اساس توانمندی‌های خود به عرصه‌های کارآفرینی وارد شوند. من برای کار خودم انتظار خاصی از دولت ندارم اما باید برای جوانان کلاسهای آموزش اشتغالزایی برگزار شود.»
این فعال اقتصاد مقاومتی درباره تغذیه بوقلمونها می‌گوید: «بوقلمونها باید مطابق رژیمشان غذا بخورند. به آنها حتی میشود میوه و سبزیجات هم داد. بوقلمونها برخی از برگها، علف‌های هرز، انگور، کلم و تمامی دانه هایی که انسان‌ها می‌خورند از قبیل دانه زیتون و دانه زغال اخته را هم می‌خورند. بعضی از آنها حتی خوردن تخم‌مرغ‌هایی که بر روی زمین افتاده و ترک خورده‌اند را دوست دارند. بوقلمون‌های وحشی دوست دارند حشرات و حیوانات کوچک را بخورند. جوجه بوقلمون‌های زیر ۲ ماه ترجیح می‌دهند از حشرات تغذیه کنند، برخی از آنها غذایی را که شما برایشان از مغازه می‌خرید نمی‌خورند و شما شاید مجبور شوید به آنها جیرجیرک، کرم زمینی و کرم میوه دهید که البته خودشان در شکار این حشرات استاد هستند. در آغاز باید با جوجه بوقلمون شروع کرد. معمولاً جوجه‌ها به قیمت هر عدد ۱۰ هزار تومان خریداری می‌شوند. فضایی را در حیاط خانه تان مهیا و دانه‌ها را هم از مراکز خرید تهیه و کار را شروع کنید.»
منابع: dquail.com
خبرگزاری مهر
پایگاه اطلاع رسانی بسیج سازندگی
