با وجود آنکه کسبوکارهای اینترنتی به سرعت در حال گسترش و اشتغالزایی است اما صاحبان این مشاغل هنوز جایگاه مشخصی در قوانین و پوشش بیمه‌ای کشور ندارند؛ به طوری که در قانون بیمه بیکاری، بهره‌مندی مشاغل اینترنتی از مقرری بیکاری پیش‌بینی‌نشده و کارشناسان نبود تعریف رسمی برای مشاغل اینترنتی را تایید می‌کنند.
به گزارش ایسنا، اگر تا چند سال قبل کسی فکر درآمدزایی از فضای مجازی و اینترنت را در سر نمی‌پروراند اما اکنون این نگاه به سرعت در حال تغییر و گسترش است. امروز بسیاری از کسبوکارها در بستر اینترنت و بر پایه فضای وب در حال شکل‌گیری و رواج است. شاغلان این نوع کسبوکارها به ارزش درآمدزایی از فضای مجازی پی برده و استارتآپها و کسبوکارهای نوین مجازی یکی پس از دیگری در حال راه‌اندازی است.
در سال‌های گذشته درخواست راه‌اندازی کسبوکارهای مجازی و اینترنتی در ایران به شدت افزایش یافته و جهش چندین برابری در رونق این نوع کسب‌وکار را به دنبال داشته است. این امر ضرورت گرفتن مجوز شکل‌گیری این کسبوکارها، ساماندهی و تداوم فعالیت آن‌ها را نشان می‌دهد.
کسبوکارهای اینترنتی علاوه بر اشتغالزایی، ارایه خدمات از طریق اینترنت و فروش محصولات، درآمدزایی قابل توجهی دارند. امروز به دلیل رونق وب سایتها، فروشگاه‌های آنلاین و افزایش تعداد کاربران فضای مجازی، کسبوکارهای اینترنتی نیز در سطح وسیعی گسترش پیدا کرده است.
راه اندازی یک کسب‌وکار اینترنتی مزایای بسیاری دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به برقراری ارتباط با مشتریان و ارایه جدیدترین محصولات به آن‌ها، کاهش زمان خرید و فروش و هزینه‌های بازاریابی حضوری، رقابت سالم با شرکتهای مشابه و پاسخگویی به نیاز مشتریان در سریعترین زمان ممکن اشاره کرد.
با این حال بیشتر کاربران اینترنتی در گروه سنی جوان هستند و به همین منظور عمده کالاهایی که در فروشگاه‌های مجازی و آنلاین عرضه می‌شود، باید متناسب با نیاز و سلیقه این قشر باشد تا موفقیت این فروشگاه‌ها را به دنبال داشته باشد.
به‌تازگی قائم مقام وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و دبیر شورای عالی فضای مجازی از پرداخت بیمه بیکاری به کسب‌وکارهایی خبر داده که با کوچ از پیام‌رسان‌های خارجی نظیر تلگرام متضرر می‌شوند.
به گفته فیروزآبادی، به صاحبان کسبوکارهای اینترنتی و کسانی که با کوچ از پیام‌رسان‌های خارجی به پیام‌رسان‌های داخلی، کسب‌وکارشان دچار اختلال شود، بیمه بیکاری تعلق می‌گیرد. از نظر قانون بیمه بیکاری، فرد بیکار به بیمه شده‌ای گفته می‌شود که بدون میل و اراده خود بیکار شده و آماده به کار باشد.
بر اساس قانون بیمه بیکاری، چنانچه بیمه شده‌ای به علت تغییرات ساختار اقتصادی کارگاه مربوطه و به تشخیص وزارتخانه ذی‌ربط و تایید شورای عالی کار، بیکار موقت شناخته و می‌توانند از مقررات این قانون استفاده کنند. تشخیص ارادی یا غیرارادی بودن بیکاری بیمه شده، برعهده کمیته‌ای متشکل از نمایندگان این سازمان و اداره کار محل اشتغال بیمه شده است.
اقدامات لازم برای اعلام وضعیت بیکاری
بیمه شده بیکار، برای دریافت مقرری بیمه بیکاری باید حداکثر ظرف مدت ٣٠ روز از تاریخ بیکاری، موضوع را به واحد تعاون، کار و رفاه اجتماعی ذی‌ربط اطلاع دهد و آمادگی خود را برای اشتغال به کار تخصصی خود یا کار مشابه آن اعلام کند.
شرایط لازم برای دریافت مقرری بیمه بیکاری
بیمه‌شدگان بیکار درصورتی‌که مشمول قانون کار و تامین اجتماعی و دارای حداقل ۶ ماه سابقه پرداخت حق بیمه باشند و جزو تبعه کشورهای خارجی یا در زمره صاحبان مشاغل آزاد و بیمه‌شدگان اختیاری نباشند و مستمری‌بگیر بازنشسته یا ازکارافتاده کلی نباشند، استحقاق دریافت مقرری بیمه بیکاری را دارند.
بیمه‌شدگانی که به علت بروز حوادث غیرمترقبه مانند: سیل، جنگ، زلزله و آتش‌سوزی بیکار می‌شوند، برای دریافت مقرری بیمه بیکاری، نیاز به داشتن سابقه پرداخت حق بیمه برای مدت‌زمان خاص ندارند و حتی اگر در روز اول کار براثر این حوادث بیکار شوند، با رعایت سایر شرایط مقرر می‌توانند مقرری بیمه بیکاری دریافت کنند. بیمه‌شدگان باید در دوره‌های کارآموزی و آموزشی که از سوی ادارات کار برگزار می‌شود، شرکت کنند و هر دو ماه یک‌بار، گواهی لازم در این زمینه را به شعب تامین اجتماعی ارایه کنند.
مدت پرداخت مقرری بیمه بیکاری و شرایط قطع آن
مدت پرداخت مقرری بیمه بیکاری به بیمه‌شدگان واجد شرایط، به سابقه پرداخت حق بیمه از سوی آنان بستگی دارد و درهرحال مدت آن از ٣٦ ماه برای بیمه‌شدگان مجرد و ٥٠ ماه برای بیمه‌شدگان متأهل و متکفل بیشتر نیست.
درصورتی‌که بیمه شده بیکار مجددا به کار اشتغال یابد، بدون عذر موجه از شرکت در دوره‌های کارآموزی و آموزشی خودداری کند، شغل تخصصی خود یا شغل مشابه پیشنهادی را نپذیرد، مشمول سربازی شود، اشتغال پنهان داشته باشد، مشمول استفاده از مستمری بازنشستگی یا ازکارافتادگی کلی شود، با دریافت مزد ایام بلاتکلیفی به کار اولیه بازگردد، فوت کند و یا مدت‌زمان استحقاقی بیمه شده برای دریافت مقرری بیکاری خاتمه یابد، مقرری بیمه بیکاری او قطع می‌شود.
مقرری بیمه بیکاری افراد واجد شرایط از همان روز اول بیکاری بیمه شده قابل پرداخت است و مدت دریافت مقرری بیمه بیکاری جزو سوابق پرداخت حق بیمه شده محسوب می‌شود. در همین راستا یک کارشناس حوزه کار طرح مباحثی همچون پرداخت بیمه بیکاری به کسبوکارهای اینترنتی را دارای جنبه تبلیغی می‌داند و می‌گوید: آنچه دولت دنبال می‌کند، نگرانی‌هایی است که درباره مسایل امنیتی، اجتماعی و فرهنگی در خصوص پیام‌رسان‌ها وجود دارد و بحث مربوط به کسبوکارهای فضای مجازی چندان مورد توجه قرار نگرفته است، بنابراین نباید تصور کنیم که اگر بخشی از کسبوکارها با فیلتر پیام‌رسان‌های خارجی نظیر تلگرام در کشور تعطیل شوند، می‌توانند از مزایایی نظیر بیمه بیکاری که برای کسبوکارهای رسمی و دارای مجوز است، استفاده کنند.
حمید حاج اسماعیلی می‌افزاید: از سوی دیگر ثبت جدی و رسمی درباره کسبوکارهای مجازی در وزارت کار نداریم. ممکن است در مورد برخی کسبوکارها اتفاق افتاده باشد، مثل تاکسی‌های اینترنتی اسنپ و تپسی که بیشتر از بقیه نرم‌افزارها در کشور و میان مردم فراگیر شده است ولی این کسبوکارها هم هنوز به طور رسمی فعالیتشان جدی نشده و جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده‌اند.
اعلام مشاغل اینترنتی دارای کد کارگاهی از سوی سازمان تامین اجتماعی
به گفته او، در حوزه کسب‌وکار اینترنتی موردی وجود ندارد که کسب‌وکار به معنای واقعی ثبت‌شده و مجوز جدی گرفته یا ارتباط سازمانی با اداراتی نظیر بیمه و مالیات داشته باشد.
این کارشناس حوزه کار معتقد است: بسیاری از این مشاغل کد کارگاهی نگرفته‌اند و سازمان تامین اجتماعی باید به طور تخصصی و رسمی اعلام کند، چه تعداد از کسبوکارهای مجازی که روی پیام‌رسان‌های خارجی هستند، کد کارگاهی گرفته‌اند و تعداد نیروهای کارشان چقدر است که در صورت بسته شدن پیام‌رسان‌های خارجی دچار بیکاری می‌شوند.
او بابیان اینکه در قانون بیمه بیکاری، بهره‌مندی کسبوکارهای اینترنتی از مقرری بیمه بیکاری پیش‌بینی‌نشده است، می‌گوید: بیمه بیکاری و اینکه به چه افرادی تعلق بگیرد، ملاحظاتی دارد و تعریف رسمی از کسبوکارهای مجازی در قانون بیمه بیکاری وجود ندارد.
صاحبان کسبوکارهای مجازی با استفاده از بیمه‌های توافقی از خدمات سازمان تامین اجتماعی بهره‌مند می‌شوند.
پیشتر، معاون بیمه‌ای سازمان تامین اجتماعی، از شناسایی و مذاکره با ۱۱ استارت‌آپ و کسب‌وکار نوین برای پوشش بیمه‌ای کارکنان خبر داده و درباره بیمه مشاغل تحت وب و استارتآپها گفته بود: شاغلین مجازی تحت هر شرایطی بیمه خواهند شد ولی اگر با کارفرمایان توافق شود، کارها بهتر پیش خواهد رفت.
آن‌طور که محمدحسن زدا گفته، تحت پوشش گرفتن مشاغل مجازی در دستور کار اداره کل امور بیمه‌شدگان قرار دارد و جلسات متعددی هم با صاحبان این مشاغل برگزارشده است.
او می‌افزاید: مذاکرات زیادی با تعدادی از شرکتهای بزرگ مرتبط با حوزه استارتآپها داشته و تلاش کرده‌ایم که شاغلین در این نوع کسبوکارها با استفاده از بیمه‌های توافقی از خدمات سازمان تامین اجتماعی بهره‌مند شوند.
به گفته معاون بیمه‌ای سازمان تامین اجتماعی، اولویت اصلی سازمان تامین اجتماعی این است که با بیمه توافقی این گروه از مشاغل را تحت پوشش قرار دهد و با توجه به اینکه نوع رابطه کارفرمایان و صاحبان این مشاغل با کارکنان خود، یک رابطه جدید است، اگر از طریق توافق به نتیجه برسیم بهتر است اما در صورت به نتیجه نرسیدن تلاش‌ها و اقدامات درنهایت تکلیف قانونی سازمان تامین اجتماعی، پوشش بیمه اجباری برای این مشاغل است و ناچاریم که از طریق قانون بیمه اجباری وارد شویم که در این حالت موسسه حسابرسی سازمان حسب دستور به این واحدها مراجعه کرده و از طریق بررسی اسناد و دفاتر مالی و نرم‌افزارها، افراد مرتبط را شناسایی و برای بیمه آن‌ها اقدام می‌کند.
با توجه به آنکه در قانون بیمه بیکاری، دریافت مقرری برای صاحبان کسبوکارهای اینترنتی پیش‌بینی‌نشده و با توجه به اعلام حمایت دبیر شورای عالی فضای مجازی از کسبوکارهای مجازی و پرداخت بیمه بیکاری به صاحبان مشاغل اینترنتی به‌شرط کوچ به پیام‌رسان‌های داخلی و همچنین تاکید معاون بیمه‌ای سازمان تامین اجتماعی مبنی بر پوشش بیمه‌ای استارتآپها و مشاغل تحت وب ولو در قالب بیمه اجباری، باید دید که در صورت بسته شدن پیام‌رسان‌های خارجی، وضعیت کسبوکارهای اینترنتی و انتقال آن‌ها به پیام‌رسان‌های داخلی چه تغییری خواهد کرد و اساسا چند درصد استارتآپها و دارندگان مشاغل اینترنتی امکان دریافت بیمه بیکاری وعده داده‌شده از سوی دبیر شورای عالی فضای مجازی را پیدا خواهند کرد؟
