مریم پهلوانی کارشناس تربیت معلم کودک، کارآفرین خوش ذوقی است که ماه‌هاست در خانه‌اش به پارچه‌های بی‌جان سوزن می‌زند و عروسک می‌دوزد. عروسک‌هایی که به عروسک‌های روسی معروف‌اند.
عروسک‌های پارچه‌ای همبازی و نگهبان تمام بچه‌های قد و نیم قدی‌اند که روزگاری یا از تنهایی خوابیدن می‌ترسیدند و عروسک‌ها نقش فرشته‌های نگهبان داشتند یا مادران و پدران عروسک‌ها بودند و موقع بازی نخستین بوسه‌ها و محبت‌های زندگی‌شان را نثار عروسک کردند. عروسک‌های بی‌جانی که با دست‌های بچه‌ها جان می‌گیرند.
مریم پهلوانی کارشناس تربیت معلم کودک، کارآفرین خوش ذوقی است که ماه‌هاست در خانه‌اش به پارچه‌های بی‌جان سوزن می‌زند و عروسک می‌دوزد. عروسک‌هایی که به عروسک‌های روسی معروف‌اند.
از تئاتر عروسکی تا دوخت عروسک!
عروسک‌سازی هنری است که با کارآفرینی رابطه تنگاتنگی دارد و اصطلاحاً جزو هنرهای پول‌ساز است که طرفداران زیادی هم دارد. پهلوانی درباره علاقه‌اش به هنر برایمان می‌گوید: «از جوانی به کارهای هنری علاقه داشتم. خیاطی را از دوست مادرم یاد گرفتم و هر فرهنگسرایی دوره هنری برگزار می‌کرد خودم را به آنجا می‌رساندم. چند سالی تئاتر عروسکی کودک‌کار کردم و ساخت عروسک پاپیه ماشه را در همان تئاتر عروسکی یاد گرفتم. عروسک‌هایی که از کاغذهای مچاله شده ساخته شدند و روی صحنه رفتند.» بدن پارچه‌ای میمون کوچکی را در دست می‌گیرد و می‌گوید: «2 سال نقش این میمون را برای بچه‌ها بازی کردم. اسم تئاتر گردن دراز دوستداشتنی بود. به یادماندنی‌ترین تجربه کاری‌ام اجرای همین تئاتر بود. حالا چند ماهی است عروسک‌های پارچه‌ای می‌دوزم که به عروسک‌های روسی معروف‌اند. ویژگی عروسک‌های روسی این است که صورتشان دماغ و دهن ندارد اما با این وجود چهره‌هایشان احساس را کاملاً منتقل و با مخاطب ارتباط برقرار می‌کنند و سرشان مثل توپ گرد است.»
علاقه‌مند به کارهای هنری
آنطور که پهلوانی می‌گوید هیچ روزی را در خانه بیکار ننشسته و ساعت‌هایش را هدر نداده است. می‌گوید: «اوایل این کار را برای سرگرمی انتخاب کردم. همیشه به کارهای هنری علاقه داشتم و با هر خرده‌ریز و پارچه و تکه چوب اضافه در خانه چیزی درست می‌کردم. هیچ‌کدام از دورریختنی‌های به درد بخور خانه‌مان روانه سطل زباله نشد. شیشه‌های پلاستیکی به گلدان و دکمه‌های بلااستفاده به تابلو تبدیل شدند.»
چرخی در اینترنت بزن؛ کارآفرین شو!
او معتقد است لزومی به پرداخت شهریه‌های گران قیمت یا گذراندن زمانی خارج از خانه برای مادران نیست. گاهی با جست‌وجوی فیلم‌های آپارات در اینترنت زودتر از کلاس‌های آموزشی به نتیجه خواهید رسید و اصلاً لازم نیست هزینه‌ای کنید و دوره‌ای بگذرانید. کافی است گشتی در اینترنت بزنید تا آموزش هر کار هنری را یاد بگیرید. او می‌گوید: «من تنها یک ترم 4جلسه در فرهنگسرای معرفت دوره ساخت عروسک را گذراندم. بعد از آن خودم خلاقیت به خرج دادم. و شروع به دوختن کردم. البته دست ظریف‌کار و تمیزکار هم خیلی در عروسک‌سازی مهم است. باید دهنه پارچه را این‌قدر ظریف بدوزی تا بد فرم نشود و حالت طبیعی به خود بگیرد.»
وقتی تکه‌پارچه‌ها جان می‌گیرند
او درباره جنس عروسک‌ها می‌گوید: «پارچه‌های این عروسک‌ها از نوعی‌تریکو است به اسم آنغوره که از هر دو طرف پارچه کش می‌آید و سفید آن به سمت تیرگی می‌رود. سرهایشان را با توپ‌های یونولیتی که مخصوص کارهای ساختمانی است پر می‌کنم. قبل از آن کمی برجستگی‌های روی توپ را با سمباده صاف می‌کنم تا به همان شکل صاف و یک دست توپ دربیاید و بدنش را با الیاف داخل کوسن پر می‌کنم.» پهلوانی می‌گوید: «اگرچه اوایل این کار را برای سرگرمی شروع کردم اما بعد از پیدا کردن چند مشتری فروش کار مزه دیگری دارد. اینکه از یک پارچه تریکوی ساده عروسکی خلق شود. اینکه تکه پارچه‌ها را جان بدهی یکی از بهترین حس‌های دنیاست. پارچه‌ها به تدریج به دست و پاهای عروسک تبدیل می‌شوند. لباس‌های کوچک‌شان آماده می‌شود و دوخت لباس‌هایشان هیچ فرقی با دوخت لباس‌های واقعی ندارد. حتی دوخت لباس عروسک ظریف‌کاری و نازک‌کاری‌هایی دارد که کار را سخت‌تر هم می‌کند.» او ادامه می‌دهد: «ساخت هرکدام از عروسک‌ها 2تا3 هفته‌ای طول می‌کشد و این زمان با توجه به سایز و نوع لباس عروسک‌ها متفاوت است. اکثر آنهایی که سفارش عروسک می‌دهند به واسطه دوست و فامیل مرا می‌شناسند و عروسک‌ها را در خانه‌های دوستانشان دیده‌اند. اغلب عکسی را برایم می‌فرستند و می‌خواهند عروسک‌شان لباس یا کلاه خاصی داشته باشد و باید مخصوص همان عروسک پارچه بخرم و برایش لباس بدوزم.»
آموزش عروسک‌های روسی به ایران آمد نه خودشان!
او معتقد است انسان نباید به هیچ‌چیز وابسته باشد و می‌گوید: «هر کدام از عروسک‌ها که می‌سازم و تمام می‌شود را دوست دارم. در مدتی که آنها را می‌دوزم با آنها صحبت می‌کنم. هرکدام یک تیپ و شخصیت خاصی دارند. تا چند روز آنها را در خانه نگه می‌دارم. اوایل دلم نمی‌آمد آنها را به کسی بدهم یا بفروشم اما با خودم گفتم وقتی می‌توانم دوباره یکی مثل همین عروسک را از نو بسازم چرا همه را برای خودم نگه دارم! حتی می‌توان به این عروسک‌ها عروسک‌های روسی نگفت! این عروسک‌ها کاملاً بومی‌سازی شده‌اند. نوع خارجی‌اش را من تا به حال در هیچ جا برای فروش ندیدم. تنها یک سالی است که آموزش آن در ایران شروع شده است. این عروسک‌ها با بهترین مواد و پارچه‌های ایرانی دوخته می‌شود و با وجود آنکه تماما کار دست است قیمتش از خیلی از عروسک‌های خارجی پایین‌تر است. این هفته دوتا از عروسک‌هایم راهی شیراز شدند. معمولاً وقتی عروسک‌ها به دست‌شان می‌رسد در خانه جدیدشان عکس می‌گیرند و برایم می‌فرستند.»
برای دل خودتان کار کنید
او به همه خانم‌هایی که به خاطر بچه‌دار شدن در خانه نشسته‌اند پیشنهاد می‌کند، برای دل خودشان هم که شده‌کاری در خانه انجام دهند و ساعات بیکاری‌شان را پر کنند. کارآفرین باشند حتی اگر درآمدی نداشته باشد. با خنده می‌گوید: «دخترم مالک تمام عروسک‌هایی است که می‌سازم اما هنوز کوچک است و این عروسک‌ها مانند عروسک‌های پولیشی نیست که زیر چرخ بندازی، راحت دوخته شود و صد سال بچه بدون نگرانی با آن بازی کند! بچه‌های کم‌سن و سال نمی‌توانند راحت با آنها بازی کنند. مشتری‌هایی هم که آنها را سفارش می‌دهند اغلب بزرگسال هستند. این عروسک‌ها به عروسک‌های کلکسیونی معروف‌اند.» او می‌گوید: «دوخت این عروسک‌ها خیلی شبیه کار خیاطی است و باید مادران حواس‌شان به نخ و سوزن خیاطی باشد که در دست و پای بچه‌ها نرود. دخترم چهار ساله است و می‌توانم ساعت‌ها او را سرگرم کنم، کنار هم بازی کنیم و من هم به خیاطی‌ام برسم.»
منبع: همشهری محله
نویسنده: نگین پذیرا
