رکوردزنی تولید نفت «اوپک»
مهدی جاوید پور::
قیمت نفت از اواسط تابستان تاکنون 30دلار کاهش یافته است که تحلیلگران بازار انرژی، افزایش عرضه و کاهش تقاضا را یکی از مهم‌ترین علت‌های سقوط قیمت نفت می‌دانند. با وجود این، اوپک در تولید نفت رکورد زده و 600هزار‌بشکه در روز بیش از میزان توافق‌شده، نفت تولید می‌کند. نتیجه این موضوع هم مشخص است:
مازاد بیشتر عرضه و کاهش بیشتر قیمت نفت. البته تحلیلگران معتقدند ممکن است قیمت نفت به 50 تا 60دلار در هر‌بشکه هم کاهش یابد که در این صورت باید منتظر تبعات جدی این موضوع بر اقتصاد کشورهای اصلی تولیدکننده نفت هم بود.
در این میان، اعضای اوپک سکوت کرده و در مقابل کاهش قیمت نفت موضع خاصی اتخاذ نکرده‌اند؛ مگر افزایش تولید خود. به گزارش ایسنا، تولید نفت‌خام کشورهای عضو اوپک در ماه میلادی گذشته با 400هزار‌بشکه افزایش در روز به 30/6میلیون‌بشکه در روز رسیده است که این تولید رکوردی جدید در 9ماه گذشته به حساب می‌آید و اکنون هم میزان مازاد تولید آنها 600هزار‌بشکه افزایش یافته است. در این میان، لیبی و عراق بیشترین نقش را در افزایش تولیدات نفتی داشته‌اند. به‌طوری که متوسط تولید نفت‌خام لیبی در ماه سپتامبر با 230هزار‌بشکه افزایش در روز نسبت به ماه آگوست به 780هزار‌بشکه در روز رسیده است.
بر این اساس تولید نفت‌خام لیبی با بازگشایی مجدد پایانه‌های صادراتی اس‌سیدر و راس‌لنوف به‌سرعت افزایش یافته و حتی در اواخر این ماه به رکورد 925هزار‌بشکه در روز رسیده است. البته اکنون با اعتصابات شرق این کشور مجددا تولید نفت به 765هزار‌بشکه در روز کاهش یافته که این موضوع تردیدهایی را در زمینه بالاماندن سطح تولید این کشور ایجاد کرده است. همچنین عراق با افزایش روزانه 200هزار‌بشکه تولید نسبت به ماه آگوست به تولید 3/15میلیون‌بشکه در روز دست یافته است. این درحالی است که با وجود درگیری‌های شمال عراق با گروه تروریستی داعش و توقف صادرات نفت‌خام این کشور از طریق خط‌لوله کرکوک، صادرات نفت‌خام عراق صرفا از پایانه بصره در جنوب این کشور انجام می‌شود و به دلیل وجود محدودیت در سیستم‌های پمپاژ و ذخیره‌سازی نفت‌خام در این پایانه افزایش صادرات نفت‌خام این کشور تا حدودی محدود شده است.
افزایش تولید، کاهش تقاضا
افزایش تولید نفت اعضای اوپک در حالی است که پیش از این آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرده بود در سال آتی میلادی تقاضا برای نفت‌خام اوپک 200هزار‌بشکه در روز کاهش یابد. این موسسه همچنین تقاضای نفت‌خام اوپک در سه‌ماهه پایانی سال‌جاری میلادی را 30/3میلیون‌بشکه در روز و در سه‌ماهه اول سال آینده 28/8میلیون‌بشکه برآورد کرده است. این درحالی است که دبیرخانه اوپک با برآوردی بدبینانه‌تر پیش‌بینی کرده که تقاضای نفت‌خام تولید اوپک در سه‌ماهه اول سال میلادی آینده 28/4میلیون‌بشکه در روز و برای کل سال آینده حدود 29/2میلیون‌بشکه در روز باشد. اما سوال اصلی این است که با وجود پیش‌بینی کاهش تقاضا، چرا اعضای اوپک همچنان تولید نفت خود را افزایش داده‌اند و با کاهش تولید، تعادل نسبی را به بازار انرژی بازنمی‌گردانند. موضع منفعلانه اعضای اوپک تنها به افزایش تولید محدود نمی‌شود. با کاهش قیمت نفت و به محض اینکه قیمت نفت به زیر صددلار رسید، هشدارهای بسیاری اعلام شد و مساله مورد تاکید در مورد کشورهای عضو اوپک یک چیز بود؛ درخواست نشست اضطراری اعضای اوپک. اما هیچ درخواستی مطرح نشد. در این میان عربستان و امارات‌متحده‌عربی هم اعلام کردند هیچ مشکلی با نفت زیرصد‌دلار ندارند. نفت به زیر 90دلار که رسید موضع کشورها باز هم سکوت بود و احتمالا برای سامان‌دادن به بازار نفت، منتظر نشست 27نوامبر (6آذر) اوپک ماندند. تا اینکه ونزوئلا هفته گذشته رسما خواستار برگزاری نشست فوق‌العاده اوپک به‌منظور بررسی وضعیت بازار و دفاع از قیمت‌های طلای سیاه شد. این پیشنهاد نفتی ونزوئلا که رسما توسط رییس‌جمهور این کشور نفت‌خیز آمریکای جنوبی مطرح شد، با سکوت مقامات نفتی ایران، عربستان‌سعودی و عراق روبه‌رو شد تا عملا برگزاری نشست فوق‌العاده در آبان‌ماه سال‌جاری به حالت تعلیق درآید. پس از آن، رییس‌جمهور ایران هم به زنگنه دستور داد ایران درخواست نشست اضطراری اوپک را اعلام کند. اگرچه هنوز هیچ‌خبری درمورد این موضوع و نظر وزارت نفت در این خصوص منتشر نشده است.
اما موضوعی که تاکنون دیده می‌شود، ادامه سکوت کشورهای عضو اوپک در برابر کاهش قیمت نفت است. دیروز قیمت سبد نفتی محصولات اوپک به 82دلار رسید. ایران، عربستان و عراق سه قطب تولید نفت اوپک همچنان هیچ موضعی اتخاذ نکرده‌اند و حتی عراق تولید خود را افزایش داده است. موضعی که این شبهه را پیش می‌آورد که احتمالا این کشورها با کاهش قیمت نفت هیچ مشکلی ندارند.
از بازگشت قیمت‌ها تا سقوط 50دلاری
تحلیل آینده بازار نفت و انرژی کار دشواری است. این موضوعی است که کارشناسان و تحلیلگران بازار به آن اعتراف می‌کنند. به همین دلیل است که دو دیدگاه در مورد آینده قیمت نفت عنوان می‌شود: یکی تحلیلی که می‌گوید قیمت نفت در ماه‌های باقیمانده سال‌جاری و حتی سال آتی نزولی خواهد بود و حتی احتمال رسیدن قیمت نفت به 50 تا 60دلار را می‌دهد و دیگری تحلیلی که می‌گوید این تغییر در قیمت‌ها تنها نوساناتی است که ادامه‌دار نخواهد بود و جبران می‌شود. روز گذشته بازار فرضیه دوم را اثبات کرد؛ با بازگشت تدریجی خریداران به بازارهای نفتی، نفت همچنان بالای 86دلار باقی ماند و دیروز قیمت نفت کاهش نداشت. «یوسوکه ستا»، تحلیل‌گر بازارهای نفتی در توکیو گفت، قیمت نفت برنت در حال ترمیم است و با کاهش قیمت نفت به اندازه کافی، به نظر می‌رسد که این سطح قیمتی، فرصت خوبی برای خرید باشد. وی گفته است: من کاهش‌های شدید بیشتری را پیش‌بینی نمی‌کنم چراکه حتی باوجود فعالیت‌های اقتصادی محدود، به‌ویژه در اروپا، این وضعیت در آسیا در حال بهبود است و تقاضا برای نفت پس از سه تا چهارهفته تعمیرات پالایشگاه‌ها در آمریکا تقویت خواهد شد.
